Rơ Le Trung Gian Là Gì?

Rơ le trung gian (Intermediate Relay hoặc Auxiliary Relay) là thiết bị dùng trong các mạch điều khiển điện áp thấp. Nó không trực tiếp điều khiển thiết bị công suất lớn mà đóng vai trò trung gian, truyền tín hiệu điều khiển đến các thiết bị khác như contactor, đèn báo, còi hú...

Với đặc điểm nhỏ gọn, dễ thay thế và độ bền cao, rơ le trung gian được ứng dụng rộng rãi trong tủ điện điều khiển, hệ thống tự động hóa, hệ thống PLC và các dây chuyền sản xuất công nghiệp.

Hình ảnh: Rơ le trung gian

Cấu Tạo Rơ Le Trung Gian

Để hiểu đúng cách sử dụng và cách đấu rơ le trung gian 8 chân hoặc 14 chân, chúng ta cần bắt đầu từ việc hiểu cấu tạo bên trong của nó. Một rơ le trung gian tiêu chuẩn gồm các bộ phận chính sau:

1. Cuộn Dây (Coil)

Đây là phần tạo ra từ trường khi có dòng điện chạy qua. Tùy theo điện áp thiết kế, cuộn dây có thể hoạt động ở 12VDC, 24VDC, 110VAC hoặc 220VAC. Khi cấp điện, cuộn dây sinh từ trường hút lõi sắt, làm chuyển đổi trạng thái tiếp điểm.

2. Lõi Sắt Từ và Lò Xo Hồi Vị

Lõi sắt từ có tác dụng dẫn từ trường, còn lò xo giúp đưa tiếp điểm trở về vị trí ban đầu khi không còn điện áp.

3. Hệ Thống Tiếp Điểm

Tiếp điểm là phần đóng/ngắt mạch điện, có ba dạng chính:

NO (Normally Open – Thường hở): Chỉ đóng khi có dòng qua cuộn coil.

NC (Normally Closed – Thường đóng): Ngắt ra khi có điện.

Change-over (chuyển đổi): Gồm cả NO và NC, thay đổi trạng thái tùy theo tín hiệu.

4. Vỏ Bảo Vệ và Chân Cắm

Rơ le được đặt trong vỏ nhựa trong suốt, chịu nhiệt, có các chân cắm ra ngoài. Số lượng chân tùy thuộc vào số cặp tiếp điểm, thông thường là 8 chân (2 tiếp điểm), 11 chân (3 tiếp điểm), hoặc 14 chân (4 tiếp điểm).

Hình ảnh: Cấu tạo rơ le trung gian

Nguyên lý hoạt động của relay trung gian

Rơ le trung gian có nguyên lý hoạt động tương tự Contactor nhưng vẫn có sự khác biệt. Khi cấp điện áp bằng giá trị điện áp định mức vào hai đầu cuộn dây của Rơ le trung gian, lực điện từ hút mạch từ kín lại, hệ thống tiếp điểm sẽ chuyển đổi trạng thái và duy trì ở trạng thái này. Tiếp điểm thường đóng sẽ hở ra, tiếp điểm thường hở sẽ đóng lại. Khi ngưng cấp nguồn, mạch từ hở, hệ thống tiếp điểm trở về trạng thái ban đầu. Cứ như vậy, nguyên lý hoạt động này được lặp lại.

Hình ảnh: Minh họat nguyên lý hoạt động của rơ le trung gian

Cách Đấu Rơ Le Trung Gian 8 Chân

Rơ le trung gian 8 chân là loại thông dụng, gồm 1 cuộn dây và 2 cặp tiếp điểm chuyển mạch (gồm NO và NC). Việc đấu nối đúng sơ đồ là cực kỳ quan trọng.

1. Sơ đồ chân cơ bản:

Chân 13 và 14: Nối vào nguồn cấp điện cho cuộn coil (ví dụ: 24VDC).

Chân 5-9: Tiếp điểm NO của cặp thứ nhất.

Chân 8-12: Tiếp điểm NO của cặp thứ hai.

Chân 1-9: Tiếp điểm NC của cặp thứ hai.

Chân 4-12: Tiếp điểm NC của cặp thứ hai.

2. Cách đấu

Cấp nguồn đúng điện áp vào cuộn dây (chân 13 và 14).

Đấu tải hoặc thiết bị vào tiếp điểm thường hở để chỉ hoạt động khi rơ le được kích.

Có thể dùng tiếp điểm thường đóng cho các ứng dụng cần ngắt mạch khi có tín hiệu.

Hình ảnh: Minh họa về cách đấu rơ le trung gian 8 chân

 Lưu ý: Cách đánh số thứ tự chân còn tùy thuộc từng loại, cần kiểm tra sơ đồ chân in trên thân rơ le hoặc datasheet của nhà sản xuất để đảm bảo độ chính xác khi đấu nối.

Cách Đấu Rơ Le Trung Gian 14 Chân

Rơ le trung gian 14 chân được sử dụng khi cần nhiều tiếp điểm hơn, thường là 4 cặp chuyển mạch (gồm NO và NC).

1. Sơ đồ chân thông dụng:

Chân 13 và 14: Cấp nguồn cho cuộn dây.

Các cặp tiếp điểm thường là:

5-9 (NO), 1-9 (NC)

6-10 (NO), 2-10 (NC)

7-11 (NO), 3-11 (NC)

8-12 (NO), 4-12 (NC)

Tùy theo từng hãng sản xuất mà vị trí chân có thể thay đổi, vì vậy luôn tham khảo sơ đồ chân trước khi đấu.

2. Cách đấu

Cấp điện áp phù hợp vào cuộn dây (chân 13-14).

Đấu các thiết bị điều khiển như đèn báo, còi, contactor vào các tiếp điểm NO (đóng khi có tín hiệu).

Có thể dùng tiếp điểm NC để kiểm soát trạng thái ngắt tải.

Hình ảnh: Cách đấu nối rơ le trung gian 14 chân

Các Loại Rơ Le Trung Gian Phổ Biến

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại rơ le trung gian đến từ các thương hiệu uy tín như: Omron, Schneider, IDEC, Panasonic, ABB, v.v. Một số dòng tiêu biểu:

Idec RU2S-A220: loại tiêu chuẩn 2 cực 10A 220V

Omron MY2N-GS: 2 tiếp điểm chuyển mạch, hoạt động 24VDC hoặc 220VAC.

Schneider RXM Series: Kiểu dáng nhỏ gọn, nhiều lựa chọn tiếp điểm.

Panasonic PA-N Series: Độ bền cơ học cao, đáp ứng tần suất đóng ngắt lớn.

Cách Kiểm Tra Và Bảo Trì Rơ Le Trung Gian

Để đảm bảo rơ le hoạt động ổn định, cần kiểm tra định kỳ:

Đo điện trở cuộn dây: Nếu quá cao hoặc bằng 0 có thể cuộn dây bị đứt hoặc chạm chập.

Kiểm tra tiếp điểm: Lau sạch bụi bẩn, kiểm tra độ mòn, thay thế nếu cần.

Kiểm tra hoạt động cơ khí: Đảm bảo cần gạt và lò xo hồi hoạt động bình thường, không bị kẹt.

Kết Luận

Việc hiểu rõ cấu tạo rơ le trung gian cùng với cách đấu rơ le trung gian 8 chân và cách đấu rơ le trung gian 14 chân là kiến thức quan trọng đối với kỹ sư điện và người làm kỹ thuật. Khi được đấu nối đúng cách, rơ le trung gian sẽ hoạt động ổn định, góp phần nâng cao độ an toàn và hiệu quả của toàn bộ hệ thống điện công nghiệp. Hãy luôn tham khảo sơ đồ chân rơ le từ nhà sản xuất và kiểm tra kỹ trước khi cấp nguồn để đảm bảo an toàn.

>> Tham khảo rơ le trung gian Dtech cung cấp.